گشتی در بروجرد!

روزهای بروجرد– بروجرد در شمالی ترین قسمت دشت حاصلخیز سیلاخور قرار دارد. این دشت به جهت موقعیت، آب و خاک مناسب و حاصلخیز از مراکز تمدنی مهم در تاریخ به شمار می‌رود و وجود تپه های باستانی با قدمت ۷ تا ۸ هزارساله دلیل این مدعاست. 

تاریخ پیدایش بروجرد به عنوان مهمترین مرکز تمدنی دشت سیلاخور به طور دقیق مشخص نیست، ولی براساس شواهد و مدارک موجود احتمالا در دوره اشکانی و ساسانی شکل گرفته و یا حداقل مرکزیتی داشته است. این شهر در دوره اسلامی از شهرهای مهم غرب ایران محسوب می‌شود و بسیاری از جهانگردان و جغرافیدانان هنگام عزیمت به این شهر در سفرنامه و یادداشت های خود به آن اشاره کرده‌اند.

مسجد جامع

مسجد جامع بروجرد که قدیمی ترین مسجد تاریخی در غرب کشور است از جمله نخستین مساجد قرون اولیه اسلامی در ایران بوده و قدیمی ترین بخشی که از کاوش های علمی در آن شناسایی شده به اواسط قرن سوم هجری قمری می‌رسد که البته احتمال وجود لایه های تاریخی قدیمی‌تر نیز در این بنا وجود دارد. مردم این دیار بر این باورند که این مسجد بر روی آتشکده ای کهن بنا شده است.

به لحاظ گونه شناسی، مسجد از نوع تک ایوانی بوده و شامل بخش های اصلی گنبد خانه، شبستان غربی و شرقی، شبستان زمستانی، ایوان، مناره و یک آبریزگاه مجزا و خارج از فضای اصلی مسجد است.

مسجد سلطانی(امام)

مسجد سلطانی(امام) با وسعتی نزدیک به هفت هزار متر مربع، بزرگترین مسجد تاریخی غرب کشور است. ساخت این بنا در دوره زندیه و اقدامات تکمیلی به ویژه تزیینات آن در دوران قاجار صورت گرفته است. این بنای مذهبی رفیع از نوع مساجد چهار ایوانی است که ایوان های شرقی و غربی بطور کامل و ایوان های شمالی و جنوبی با اندکی تفاوت با هم قرینه اند.

بخش های اصلی مسجد شامل گنبدخانه، شبستان های غربی، شرقی و شبستان زمستانی، حجره های فوقانی محل اسکان و تحصیل طلاب علوم دینی، برف انداز و… است که علاوه بر آن دارای سه در ورودی از جهات شمال، غرب و شرق است. عمده تزیینات بکار رفته در این اثر تاریخی شامل کاشی کاری، تزیینات چوب و کتیبه های گچی هستند.

امامزاده جعفر (ع)

امامزاده جعفر بروجرد در مجاورت یک قبرستان قدیمی در کوی دودانگه قرار دارد. براساس مستندات موجود، شخص مدفون در آن یکی از نوادگان حضرت سجاد (ع) هست. زمان ساخت بنا به قرون هشتم و نهم هجری قمری باز می گردد که احتمالا بنای فعلی بر روی مقبره ای قدیمی تر ساخته شده است. شاخص اصلی این اثر تاریخی، گنبد رفیع و خاص آن بوده که به صورت رک پلکانی و نظیر مناطق گرمسیر کشور ساخته شده است. 

تکیه موثقی

این عمارت قدیمی از معدود کوشک های باقی مانده بروجرد هست. این بنا در گذشته در وسط باغی به وسعت پنج هزار متر مربع قرار داشته و در سه طبقه ساخته شده است. طبقه اول که سقف های آن با استفاده از طاق های آجری پوشیده شده، محل نگهداری احشام و علوفه بوده و دارای یک هشتی بسیار زیباست که از طریق یک پلکان مورب به طبقات بعدی مرتبط می شود. طبقه دوم که شامل پنج اتاق مجزا و تو در توست، دارای پوشش سقف چوبی بوده که بدلیل استفاده زمستانی ارتفاع آن از حد معمولی اندکی کوتاه‌تر است. فضای اصلی این بنا که تماما از خشت ساخته شده، در طبقه سوم واقع است.

این فضا شامل یک هشتی گنبدی شکل، سه اتاق بزرگ با سقف های مرتفع و یک مهتابی مشرف بر فضای باغ پیرامون در گذشته است. علاوه بر فضاهای مذکور، عمارت دارای یک اتاق منفرد و هشت ضلعی بوده که در بالای بام به طرز زیبایی ساخته شده است. این بنای تاریخی اکنون به عنوان مرکز آموزش و پرورش صنایع دستی مورد استفاده قرار می گیرد.

خانه تاریخی آیت الله العظمی بروجردی

در بدو ورود به این خانه آنچه هر بیننده را متاثر می کند، روح حاکم بر فضای این اثر تاریخی است که هنوز هم پس از گذشت سالها از حضور بزرگ مرد عالم دیانت در آن احساس می شود. خانه آیت الله بروجردی به لحاظ گونه شناسی از خانه های کاملا درون گراست که عمارت احداثی در دو طبقه حیاط را از چهارسو محصور کرد. ارتباط تعریف شده به ویژه در طبقه اصلی و پی در پی بودن اتاق ها یکی از ویژگی های فضایی این خانه تاریخی است.

پیراستگی عناصر و اجزای معماری و دوری از هرگونه آرایه و تزئینات قالب و چشمگیر از مشخصات قابل لمس این خانه تاریخی هستند. در سمت مقابل در اصلی عمارت، لنگه دری مسیر طبقه فوقانی را نمایان می سازد. این بخش که با فضاهای پیرامون تالار اصلی راه ارتباطی مستقیم دارد، بر روی آب انبار قدیمی ساخته شده و محل تدریس آیت الله بود.

خانه تاریخی مغیث الاسلام طباطبایی

این خانه ارزشمند به لحاظ فضاهای تعریف شده در زمان ساخت کمتر تغییر و تصرف به خود دیده و مشتمل بر دو بخش اصلی شامل حیاط بیرونی و حیاط اندرون هست. بخش بیرونی شامل یک تالار طولانی در وسط بوده که به واسطه دو در ارسی زیبا از اتاق های قرینه مجاور جدا شده است. تزیینات بسیار ماهرانه سقف در کنار ظرافت اجرای ارسی ها و هنرنمایی استادکاران نجار چشمگیر است. این بخش بر روی زیرزمینی با طاق ضربی بطرز استادانه ای اجرا شده است.

با یک گردش ۹۰ درجه از کنج غربی حیاط بیرونی وارد حیاط اندرون می شویم. تالار وسط اتاق های قرینه طرفین، پلکان قرینه اضلاع شرق و غرب، نماسازی تلفیق آجر و کاشی مهتابی مقابل در بالای تالار، ایوان کاشی کاری ضلع غرب و مهتابی فوقانی آن که همگی به طرز زیبایی با کاشی و آجر مزین شده اند، حمام اختصاصی، مطبخ و اتاق های شاهنشین از دیگر فضاهای این خانه به حساب می آیند.

خانه افتخار الاسلام طباطبایی

خانه افتخار الاسلام طباطبایی یکی از گونه های شاخص منازل مسکونی این شهر هست. بخش بیرونی سالها پیش تجدید بنا گردید و قسمت اندرونی و خلوت شامل فضاهای تعریف شده ای نظیر حیاط اصلی، تالار هفت دری، پس تالار شبستان زمستانی، آب انبار، حمام اختصاصی، مطبخ بوده که به طرز بسیار ماهرانه ارتباط بین فضاهای آن برقرار گردید. این خانه با تزیینات بسیار زیبایی نظیر آجر، کاشی و نقاشی روی چوب مزین شده است.

خانه حاج آقا کمال الدین طباطبایی

خانه دارای یک حیاط نسبتا بزرگ و ساختمان در سه طبقه بوده و تالار پنج دری، پس تالار شبستان های زمستانی، یخچال از مهمترین فضاهای این عمارت مسکونی هستند. اجرای تزیینات بسیار زیبای چوب در سقف تالار اصلی و نقاشی های سنتی بر روی آنها، کاشی کاری در طاق نماهای پیرامون حیاط باصفای آن و نقاشی های زیبا بر روی پیش بخاری قابل توجه بوده و در حال حاضر به عنوان موزه شهرداری مورد بهره برداری قرار می گیرد.

پل قلعه حاتم

پل قلعه حاتم در غرب روستایی به همین نام قرار دارد و حدودا اواخر دوره قاجار ساخته شده است. پل قلعه حاتم با طولی بالای ۲۰۰ متر دارای ۱۴ طاق چشمه آجری است که به منظور انتقال آب شرب از سمت غرب رودخانه به سمت شرق ساخته شده است.

بازار بروجرد

بازار بروجرد در هسته مرکزی شهر قرار دارد و براساس بررسی های اولیه، صنایع و مشاغل متعددی در این بازار بزرگ رواج داشته است. مکان‌های خاص تجاری، کاروانسراها و سایر عناصر معماری بازار نیز به هنگام سفر به شهر بروجرد گردشگران را مجذوب خود می کند.

صنایع دستی و هنرهای سنتی

ورشو سازی، قلمزنی بر روی ورشو، مسگری، چاقوسازی و قفل سازی در شهرستان بروجرد از رونق بسزایی برخوردار بوده است.

روستای ونایی

این روستا در دل کوهستانی خوش آب و هوا در غرب شهرستان بروجرد واقع است. سر منشا آب زلال و سرد برخی رودخانه های جاری منطقه کوههای برف گیر پیرامون این روستا ییلاقی هست. این روستا از روستاهای هدف گردشگری و اولین منطقه نمونه گردشگری شهرستان بروجرد به حساب می آید.

منطقه گلدشت

یک مسیر روستایی با نام منطقه گلدشت که در غرب شهرستان بروجرد امتداد دارد، به دلیل وجود رودهای جاری و درختان و باغات چشم‌اندازی زیبا و دل انگیز بوجود آورده است.