روزهای بروجرد-فاطمه حافظی: یکی از اقدامات مهمی که می‌تواند در حفظ داشته‌های فرهنگی‌مان تاثیر بسزایی داشته باشد، ثبت این داشته‌ها در تقویم سالانه است. یکی از برنامه‌های پیشنهادی برای ثبت مناسبت‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی لرستان در تقویم سالانه، ثبت گویش‌های محلی این استان است.
لرستان دارای طیف وسیعی از گویش‌هاست که دامنه آن به خارج از استان و استان‌های هم‌مرز لرستان نیز می‌رسد. وجود گویش‌هایی همچون لکی، بختیاری، بروجردی، سیلاخوری و حتی ترکی در لرستان، لزوم ثبت آنها را در تقویم سالانه صدچندان می‌کند.
تنوع گویش‌های محلی لرستان
مسئول حوزه زبان‌شناسی کتیبه‌ها و متون میراث فرهنگی لرستان می‌گوید: گویش لری شامل طیفی از تنوع واژگانی، آوایی و ساختاری نزدیک به هم و رایج در مرکز و جنوب لرستان و بخش‌های هم‌مرز با خوزستان و ایلام است.
«مهرداد زرین‌جویی» می‌افزاید: گویش لکی نیز شامل طیفی از تنوع واژگانی، آوایی و ساختاری نزدیک به هم و رایج در بخش‌هایی از شمال، شمال غرب لرستان و نواحی هم‌مرز با استان‌های کرمانشاه و ایلام است.
وی اظهار می‌کند: همچنین گویش بختیاری شامل طیفی از تنوع واژگانی، آوایی و ساختاری نزدیک به هم و رایج در بخش‌هایی از شمال شرق، شرق و جنوب شرق لرستان و نواحی هم‌مرز با چهارمحال و بختیاری و اصفهان است.
زرین‌جویی به دیگر گویش‌های رایج در استان اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: یک گویش هم داریم با عنوان بروجردی و سیلاخوری که شامل طیفی از تنوع واژگانی، آوایی و ساختاری نزدیک به هم و رایج در بخش‌های شمال و شرق لرستان تا نواحی هم‌مرز با استان همدان است.
وی می‌گوید: گویش جاپلقی نیز شامل طیفی از تنوع واژگانی، آوایی و ساختاری نزدیک به هم و رایج در بخش‌های شمال شرقی لرستان تا نواحی هم‌مرز با استان مرکزی است.
این مسئول ادامه می‌دهد می‌کند: گویش نادر و در حال فراموشی لوطی‌ها هم شامل طیفی از تنوع واژگانی، آوایی و ساختاری نزدیک به هم و رایج در بخش‌های پراکنده‌ای از شهرستان‌های خرم‌آباد، کوهدشت و دوره چگنی است.
وی می‌گوید: ما در استان گویش ترکی هم داریم که شامل طیفی از تنوع واژگانی، آوایی و ساختاری نزدیک به هم و رایج در بخش‌های پراکنده‌ای از شهرستان‌های ازنا، بروجرد و نواحی هم‌مرز با استان‌های همدان و مرکزی است.
موارد مهم برای ثبت در تقویم
زرین‌جویی در زمینه برنامه‌های پیشنهادی به منظور تحقق مناسبت‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی لرستان در تقویم سالانه بیان می‌کند: انگیزه‌ها، دلایل، اهمیت، تعاریف، ارزش‌گذاری منطقه‌ای، ملی و جهانی، نظرسنجی عمومی و معرفی بخش‌های دولتی و غیردولتی مرتبط با موضوع روز زبان‌ها و گویش‌های محلی موارد و فاکتورهایی هستند که برای ثبت یک گویش در تقویم سالانه اهمیت دارند.
وی می‌افزاید: در راستای انگیزه موجود می‌توان گفت هماهنگی با مناسبت‌های ملی و جهانی یونسکو در احترام گذاشتن به تنوع فرهنگی (کنوانسیون ۲۰۰۳)، پاسخ‌دهی به نیازمندی‌های خرده‌فرهنگ‌های قومی و محلی و بازنمایی سنت‌های بومی وجود دارد.
مسئول حوزه زبان‌شناسی کتیبه‌ها و متون میراث فرهنگی لرستان می‌گوید: از جمله دلایل ثبت مناسبت‌های فرهنگی، تاریخی و طبیعی لرستان در تقویم سالانه می‌توان به افزایش توان رقابت با جهانی‌سازی سرمایه‌داری عنان‌گسیخته در عرصه فرهنگ محلی و بومی، حفظ میراث شفاهی بومی و اقتصادی کردن میراث شفاهی اشاره کرد.
وی ادامه می‌دهد: ثبت گویش لری در تقویم سالانه از جهات مختلف دارای اهمیت است که از جمله آنها می‌توان به تبیین جایگاه تاریخی گویش‌های رایج و زنده در لرستان، پیوستگی گویش‌های رایج در لرستان با زبان‌های ایرانی (اوستایی، پارسی باستان، پهلوی و… ) و تشکیل و تکمیل بانک اطلاعات واژگانی و ساختاری زبان فارسی معیار اشاره کرد.
ارزش‌گذاری منطقه‌ای، ملی و جهانی برای ثبت
مسئول حوزه زبان‌شناسی کتیبه‌ها و متون میراث فرهنگی لرستان به ارزش‌گذاری منطقه‌ای، ملی و جهانی برای ثبت گویش لری در تقویم سالانه اشاره می‌کند و می‌گوید: این کار تبیین جایگاه، تنوع و گستردگی فرهنگ زبانی لرستان در زاگرس مرکزی، بازنمایی مرزهای بینِ زبانی در لرستان، تبیین تفاوت و تشابه زبانی با دیگر زبان‌های رایج در ایران و خارج از مرزهای سیاسی و جغرافیایی ایران، پیشنهاد ثبت ملی و جهانی گویش‌ها و زبان‌های رایج در لرستان و ایجاد پیوستگی فرهنگی و انسانی در ایران و جهان را به دنبال دارد./ همشهری
