تالاب “بیشه دالان” بروجرد، چالش آتش و کم آبی

ایرنا: این تالاب از جنبه های مختلفی اعم از زیست محیطی، اکوتوریسم و طبیعت گردی قابل توجه است و زیستگاهی برای پرندگان مهاجر در فصول مختلف سال محسوب می‌شود به طوری که تالاب بیشه دالان گاهی می تواند میزبانی امن، برای زمستان گذرانی حدود چهار هزار قطعه انواع پرنده مهاجر باشد.

کارشناسان فعال در حوزه محیط زیست و تالاب ها بر این باورند که تالاب بیشه دالان از این ظرفیت و قابلیت برخوردار است که ضمن رونق گردشگری طبیعت و پرنده نگری و پرورش ماهی که علاقمندان خاص خود را دارد از نظر صنایع دستی همچون “بوریا بافی” مورد توجه قرار گیرد و رونق این صنایع دستی منجر به ایجاد فرصت شغلی برای افراد و رفاه ساکنان محلی شود.

به گفته مسوولان بروجرد مهمترین چالش برای تالاب بیشه دالان، آتش سوزی هایی است که بیشتر هم به عمدی صورت می گیرد تا افراد محلی با تغییر کاربری در اراضی این تالاب زمین های کشاورزی خود را توسعه دهند.

معاون عملیات سازمان آتش نشانی بروجرد گفت: حدود پنج هکتار از تالاب بیشه دالان در هفته جاری دچار حریق شد که با حضور به موقع نیروهای آتش نشانی این آتش سوزی مهار شد.

نادر موسیوند افزود: آتش سوزی های این منطقه معمولا به صورت عمدی صورت می گیرد و ممکن است توسط برخی از افراد محلی و یا کشاورزان در این منطقه رخ دهد.

او افزود: آتش سوزی های منطقه تالاب بیشه دالان که معمولا اتفاق می دهد همراه با آسیب های محیط زیستی است که برای این منطقه به دنبال دارد.

رییس اداره حفاظت محیط زیست بروجرد با اشاره به اینکه مهمترین چالش زیست محیطی شهرستان در بخش طبیعی، تغییر کاربری و تبدیل اراضی و مراتع به خصوص در حاشیه تالاب بیشه دالان است، بیان کرد: افرادی برای رسیدن به این مقصود به آتش سوزی های عمدی در حاشیه این تالاب اقدام می کنند.

اصغر بلکی وند اضافه کرد: برخی افراد به منظور افزایش غیر مجاز مساحت زمین های زراعی خود اقدام به آتش زدن مراتع و بیشه زارهای مجاور نموده، که همواره مورد برخورد قانونی در این خصوص قرار می گیرند.

او افزود: با هر آتش سوزی که در تالاب رخ می دهد علاوه بر تخریب این زیستگاه ارزشمند، شماری از جانوارن و پرندگان این منطقه تلف و تعدادی از پرندگان نیز مجبور به مهاجرت می شوند.

رییس اداره حفاظت محیط زیست بروجرد با اشاره به اجرای هوشمندسازی پایش تالاب بیشه دالان بیان کرد: این هوشمندسازی نقش مهمی در نظارت مستمر و برخورد با تخلفات محیط زیستی و تهدیدهای تالاب بیشه دالان از طرف افراد سودجو و یا ناآگاه به ارزش‌های این تالاب دارد.

بلکی وند افزود: حفاظت از تالاب با نصب دوربین‌های نظارتی آنلاین در تالاب بیشه دالان باعث می شود تا با دریافت اولین تصاویر آنلاین از موارد شروع آتش‌سوزی در این تالاب بلافاصله نیروهای یگان حفاظت محیط زیست در محل آتش سوزی حاضر شوند و قبل از انتشار وسیع و ایجاد خسارت آتش سوزی را مهار کنند.

پیوند بیشه دالان و پرندگان

به گفته رییس اداره حفاظت محیط زیست بروجرد تالاب بیشه دالان میزبانی امن، برای زمستان گذرانی انواع پرنده مهاجر است و اگر شرایط بارش ها خوب باشد تا چهارهزار پرنده هم به این تالاب مهاجرت دارد.

برای ایجاد یک زیستگاه امن برای پرندگانی که در تالاب وجود دارد ایستگاه محیط بانی در محل مستقر و به صورت شبانه روزی و توسط دوربین های مدار بسته وضعیت تالاب رصد می شود.

بلکی وند افزود: با توجه به ظرفیت قابل توجه تالاب بیشه دالان از جمله قابلیت های اکولوژیکی، بیولوژیکی و زیبایی شناختی، در این تالاب امکان ایجاد و توسعه فعالیت‌های اکوتوریستی نظیر طبیعت گردی و پرنده نگری (bird watching) مهیا است.

او ادامه داد:‌ جذب اکوتوریست و توسعه گردشگری و بوم گردی در شهرستان بروجرد علاوه بر ایجاد رونق اقتصادی و جذب گردشگر در رفاه محلی و اشتغال زایی در زمینه گردشگری می تواند به تغییرات مثبتی در زندگی مردم بومی این منطقه منجر شود.

هم اکنون انواع مختلف پرندگان مانند حواصیل، لک لک، غاز، قو، درنا، اگرت، اردک‌ها، کشیم ها، چنگر، مرغابی در تالاب بیشه الان وجود دارد، علاوه بر آن جانوران بومی دیگری از گروه دوزیستان، خزندگان و پستانداران در این منطقه زیست می‌کند، مار، خرگوش، لاک‌پشت، گرگ، شغال و سگ آبی از حیواناتی است، که در این ناحیه یافت می‌شود.

رییس اداره حفاظت محیط زیست بروجرد یادآور شد: به دلیل استفاده بی رویه از زمین‌ها و منابع آبی اطراف این آبگیر و نیز وارد شدن فاضلاب روستاهای مجاور به درون آن، تالاب بیشه دالان در سال‌های اخیر مورد تهدید جدی قرار گرفته و مساحت آن به ۴۵۰ هکتار کاهش یافته‌ است.

بلکی وند افزود: برنامه جامع مدیریت زیست بومی تالاب بیشه دالان در دستور کار قرار دارد با این اقدام ضمن حفظ منابع کشاورزان منطقه، و حفظ تالاب، مکانی امن برای زیستگاه پرندگان و ماهیان و برخی پستانداران و امکان ایجاد تنوع در محصولات کشاورزی و وجود چشم انداز مناسب برای گردشگری فراهم می شود.

مشارکت مردم محلی با هدف حفظ تالاب

مشارکت مردم در حفاظت از محیط زیست و تالاب ها نکته اساسی است که همه فعالان زیست محیطی و مسوولان بر آن تاکید دارند به این صورت که باید تلاش ها و اقداماتی انجام داد تا ساکنان محلی به عنوان افراد ذینفع انگیزه برای حفاظت از منابع طبیعی داشته باشند.

مسوول امور بانوان و خانواده فرمانداری بروجرد با بیان اینکه مقدمات تشکیل تعاونی روستایی زنان با هدف توسعه مشاغل سبز و به منظور توانمندسازی جوامع محلی حاشیه تالاب بیشه شهرستان دالان فراهم شده است، گفت: این اقدام با همکاری اداره کل محیط زیست لرستان و شهرستان و فرمانداری بروجرد انجام شده و هدف حفظ محیط زیست و توانمندسازی ساکنان بومی حاشیه تالاب بیشه دالان صنایع دستی زنان روستاهای اطراف این تالاب است.

اعظم همتی اظهار کرد: زنان روستاهای حاشیه تالاب بیشه دالان که فعالیت هایی در حوزه های مختلف صنایع دستی مانند قالی بافی و حصیر بافی دارند می توانند زمینه کار دستی خود را معرفی کنند تا افراد دارای طرح‌های مرتبط با مشاغل سبز برای حمایت و دریافت تسهیلات به صندوق ملی محیط زیست معرفی شوند.

او افزود: این اقدام علاوه بر حفظ محیط زیست و به خصوص حفاظت از وضعیت موجود تالاب بیشه دالان بروجرد نقش موثری در توانمندسازی زنان روستایی دارد که به توسعه اشتغال پایدار در آنها کمک می کند.

آنچه مسوولان محیط زیست، فعالان و کارشناسان این حوزه بر آن تاکید دارند این است که تالاب بیشه دالان قابلیت مطلوبی در رونق گردشگری این منطقه می تواند داشته باشد که احیای این ظرفیت همکاری و همراهی مردم محلی و کشاورزان با دستگاه هایی مربوطه مانند محیط زیست، آب منطقه ای و جهاد کشاورزی را می طلبد، نکته قابل تامل دیگر در این خصوص این است که طبیعت تنها با انجام اقدامات اداری و دستگیری متخلفان به حالت اولیه باز نمی گردد باید آموزش و پیشگیری از تخریب به موقع اعمال شود تا مانع از بروز خسارات سنگین در این حوزه شد.

تالاب بیشه دالان در سطح ملی یک زیست‌بوم با ارزش است که از ارزش تنوع زیستی غنی و ارزش‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بالایی برخوردار است اما نکته قابل توجه اینکه این تالاب در معرض تهدیدهایی اعم از اتش سوزی های عمدی، شرایط کم‌آبی و آلودگی کیفیت آب، کشاورزی ناپایدار و تغییر کاربری در حریم آن قرار دارد که کارکردهای زیست‌ محیطی این زیست‌بوم با ارزش را تهدید می‌کند.