لرستان
یادداشت/ درباره شفافیت آرای نمایندگان
شهرام شرفی- من نیز همچون بسیاری، موافق هستم که شفافیت آراء نمایندگان مجلس، اجرا شود و شهروندان بدانند نمایندهای که انتخاب کردهاند مواضعش به هنگام رأی دادن در مجلس، چیست.
اما موضوع را در همین سطح دانستن، نوعی «تقلیلگرایی» و نپرداختن به لایههای عمیقتر و ساختاری مبحث است.
ابتدا باید این پرسش را مطرح کرد که: نظام پارلمانی کشور ما از نوع فراکسیونی است یا حزبی؟
بیتردید، همه به این پرسش، پاسخ میدهیم که: نظام پارلمانی در کشور ما از نوع فراکسیونی است و حزبی نیست.
شفافیت آراء نمایندگان یک پارلمان (مجلس)، به صورت عمده (نه مطلق) در نظامهای پارلمانی از نوع «حزبی»، اجرا میشود.
به عبارت دقیقتر، در بسیاری از نظامهای پارلمانی جوامع مختلف، احزاب (حزب به معنی واقعی کلمه)، چیدمان اصلی مجالس را تعیین و مشخص میکنند.
شهروندان هم به برنامههای حزبی (برنامههای سیاسی، اقتصادی، محیط زیستی، صنفی، هنری، فرهنگی و اجتماعی احزاب) رأی میدهند و نمایندهای که انتخاب میشود یک هویت شفاف سیاسی حزبی دارد.
اگر نظام حزبی و اصل تحزب در یک جامعه، ناکارآمد، ضعیف و شکننده باشد (به هر علتی که در اینجا مجال پرداختن به دلایل نیست و شرح دیگری میطلبد)، خود به خود، هویتهای سیاسی و شناسنامههای سیاسی بخشی از افراد، به سوی «هویت ژلاتینی»، سوق پیدا میکند.
از این روست که «سیاستورزی ژلاتینی»، با «سیاستورزی شفاف حزبی»، تفاوت دارد.
همانگونه که توضیح دادم نوع چیدمان مجلس در کشور ما، برمعیار چیدمان حزبی شفاف نیست؛ بلکه از نوع فراکسیونی، متغیر و باز است.
اگر چیدمان مجلس و ترکیب آن، براساس نظام حزبی قوی به معنی واقعی کلمه باشد، آنگاه هر نمایندهای، یک هویت سیاسی روشن و شفاف حزبی خواهد داشت و نوع آراء وی درباره موضوعات مختلف، تا حدود بسیار زیادی قابل پیشبینی است (مثل بسیاری از نظامهای پارلمانی حزبی).
در جامعه ما (به هر علتی)، بخشی از ائتلافهای انتخاباتی و اتحادها، از نوع فردی، چهره به چهره، مقطعی و موقت هستند و همین وضعیت، خودش، هویت سیاسی «متغیر، ژلاتینی و ناپایدار» را تقویت میکند.
در صورتی که اصل صحیح موضوع آن است که هویت سیاسی شفاف حزبی (به معنی واقعی کلمه) در جامعه، تقویت شده و نهادینه شود.